نگاهی نقادانه بر جامعه‌شناسی تفسیری ماکس وبر و آموزه‌های آن برای پژوهش در جامعه‌شناسی تاریخی ایران

منظور از تدوین این نوشتار، فراهم نمودن بستری است برای بهره­گیری از آموزه­های ماکس وبر در مطالعات بومی جامعه­شناسی تاریخی- تطبیقی جامعه ایرانی. موضوع اصلی مقاله، به­کارگیری برخی مفاهیم و رهنمودهای جامعه­شناختی وبر در تحقیقات جامعه­شناسی تاریخی ایران است. در این نوشتار، نخست به­بازاندیشی گزینشی و گذرا در دستگاه نظری ماکس وبر پرداخته شده است. هرچند کوشش در معرفت­شناسی مدرنیته و عقلانیت به­مثابه بستر اصلی جامعه­شناسی وبر شناخته شده است، اما در نظام فکری او موضوع­هایی مانند سنخ­بندی کنش­های اجتماعی، فهم تفسیری کنش و واقعیات اجتماعی در چارچوب نمونه­های مثالی و توسعه جامعه­شناسی تفسیری به­حوزه جامعه­شناسی تاریخی از محورهای اصلی جامعه­شناسی وبر شناسایی شده است. روش پژوهش در این موضوع، مطالعه انتقادی آثار وبر و مقایسه دستاوردهای این تلاش با آگاهی­های قبلی نویسنده در زمینه تاریخ تحولات اجتماعی  در ایران است که بیش از دو دهه موضوع تدریس پژوهشگر در دانشگاه بوده است. در مطالعه حاضر کوشش شده با تمرکز بیشتر بر آموزه مشهور وبر با عنوان نمونه­های مثالی و رهنمودهای او در تحلیل و تفسیر مباحث جامعه­شناسی تاریخی، راهی متناسب با مقتضیات جامعه ایرانی در محمل تاریخ کشورمان و انجام مطالعه­ای نظام­مند دراین باره بیابیم.